De trein brengt je overal

Hier in Marokko brengt de trein je overal. Niet letterlijk natuurlijk. Dat geldt helemaal voor Marokko. De trein rijdt eigenlijk alleen in het noorden, met een lijntje de andere kant op naar Marrakech. Het is bijzonder interessant om in Marokko in de trein te zitten. Je ziet alles aan je voorbij trekken.

Bijvoorbeeld de prachtige natuur van Marokko. Hier in het noorden is alles groen. Zit je in de trein naar Fes, dan blijft het groen maar wordt het steeds heuvelachtiger. De Midden-Atlas zie je in de verte. Als je echt naar het noorden gaat, richting Tanger, dan blijft het ook groen maar de heuvels aan weerszijden van het spoor worden hoger en hoger. In het begin stop je op tig stationnetjes in the middle of nowhere. Je ziet dat er in de spoorwegen geinvesteerd wordt, of in ieder geval in stationsgebouwen. Ik heb gezien dat stations gemarkeerd werden door een paal in de grond waar ‘gare’, station, + plaatsnaam op stond. Maar op de weg naar Tanger stonden allemaal stationsgebouwen die splinternieuw waren en ze leken me ook nogal uit de klauwen gewassen voor stationsgebouwen midden tussen de landerijen waar bovendien helemaal niemand stond te wachten. Na een uurtje als stoptrein gefunctioneerd te hebben, is het nog wel twee uur tot de volgende stop. Rabat en Tanger zijn allebei kuststeden dus je weet dat de zee niet ver weg is, maar zo voelt het wel: je ziet de bergen alleen maar hoger worden, en zelfs nauwelijks dorpjes langs de route. Overal zijn landerijen en soms zie je mensen het land bewerken. Tractors zie je eigenlijk nooit. Sikkels en muilezels is waar mensen het veelal mee doen. Alleen de grootgrondbezitters hoeven niet de hele dag gebogen over hun veld te staan. Wat interessant is, is dat je in Berbergebied meer vrouwen op het land ziet. Het is niet aan het land te zien dat je in een Berberregio bent, maar aan de kleding van de vrouwen. Ze dragen zonnehoeden met gekleurde pluimpjes er op. Er lijkt geen eind aan de rit te komen. Tot je ineens wel de zee ziet. Dan ben je in Asilah aangekomen.

De andere kant op is qua natuur weinig interessant. De route naar Casablanca is vlak en groen. Het zou bijna in Nederland kunnen zijn, behalve dat je de zee de hele tijd ziet. Dit schijnt het gebied van de grootgrondbezitters te zijn. Wanneer je Casablanca voorbij bent, wordt het pas leuk: op weg naar Marrakech. Dat heb ik nog maar één keer gedaan maar ik heb ik vier uur lang mijn ogen uit heb gekeken. Het groen verdwijnt langzaam en maakt plaats voor zand en rotsen. Als je in de buurt van Marrakech komt, is er bijna niets groens meer te zien. Vier uur lang kun je je vergapen aan een heuvellandschap en af en toe een herder met zijn schapen. Het is niet vruchtbaar genoeg voor landbouw Ineens kan je langs een klif komen waar een riviertje doorheenstroomt. Een flits is het even groen. Naar buiten starend vraag je je af hoe het moet zijn om hier te leven, waar zo weinig groeit. Het zal wel verzengend heet zijn. Als de trein een bocht neemt, zie je in de verte ineens de Hoge Atlas opdoemen. Wauw. De hoogste bergketen van Marokko, met eeuwige sneeuw. Praktisch midden in de woestijn. Zondag ga ik weer naar Marrakech. Vier (of vijf) zitten is laaang maar er is zo veel te zien. Heerlijk. Marokko is een prachtig land! Qua natuur in ieder geval.

In de trein zie je ook de minder prachtige kanten van Marokko, zacht uitgedrukt. De trein rijdt vaak langs de randen van steden, waar je normaal nooit zou komen omdat het daar te onveilig is voor buitenlanders (ik zou ook niet weten waarom je daar heen zou willen). Je ziet de vinexwijken, Moroccan style. Er heerst een enorme bouwwoede in Marokko. Midden in het landschap zie je blokken woningen oprijzen. Dan denk je: ‘waarom wordt hier in hemelsnaam wat gebouwd?’ Ook onafgemaakte blokken staan er genoeg. In Marokko wordt wel eens aan de bouw van dingen begonnen, zonder dat de financiering rond is. Als het geld op is, kan de bouw maanden stil staan. Villawijken zie je. Huizen zo groot als zo’n heel blok, met mooie tuinen.

Maar wat ik het meest fascinerend vind, zijn de krottenwijken. De overheid probeert ze wel eens af te schermen door er wallen om heen te plaatsen maar te missen zijn ze niet. Vooral tussen Rabat en Casablanca, deze steden vormen toch wel het centrum van Marokko. Overal langs het spoor doemen ze op. Mensen die van het platteland komen en hopen dat er een betere toekomst op hen wacht in de stad. Het is werkelijk waar triest om te zien. Mama vroeg zich af of het hutjes waren voor dieren ofzo. Maar nee, er wonen mensen. Dat is te zien aan de schotels op het dak (dat dan weer wel), de was die buiten hangt maar ook aan de grote hoeveelheden plastic die in de berm liggen. Er wordt vaak gezegd dat Marokkanen wel wat beters aan hun hoofd hebben dan zich met het milieu bezig houden. Maar als de grond waarvan je eet, zo vervuild is… Ik ben er al meerdere malen langs gekomen maar het blijft verbazen.

Marokko blijft verbazen. Terwijl de auto’s op de snelweg parallel aan het spoor voorbij zoeven, rijdt de man op zijn muilezel en –wagen op de vluchtstrook, op weg om zijn groente van de dag te verkopen.